आपण रोज घरात स्वयंपाक करतो. भाजी, पोळी, भात, पराठा – हे सगळं बनवायला तेल लागते. तेलाशिवाय आपण स्वयंपाकच करू शकत नाही. तेल केवळ चव वाढवत नाही, तर शरीरासाठी पोषणही देतं. त्यामुळे आपल्यासाठी तेल खूप महत्त्वाचं असतं.
तेल खरेदी करताना आपल्याला त्याचे दर माहित असायला हवेत. कारण तेलाचे दर वाढले, तर घरचा खर्चही वाढतो. काही वेळा तेल महाग होतं आणि काही वेळा स्वस्त. म्हणूनच आपण आता वेगवेगळ्या तेलांचे भाव आणि त्यांचे फायदे सोप्या भाषेत समजून घेणार आहोत.
1. सोयाबीन तेल
सोयाबीन तेलाची किंमत सध्या 1 लिटरला ₹130 ते ₹145 आहे. हे तेल घरात स्वयंपाकासाठी जास्त वापरलं जातं. भाज्या परतवताना, तळण करताना हे तेल उपयोगी ठरतं. याची चव सौम्य असते, म्हणजे फार तिखट किंवा गडद नाही. त्यामुळे हे तेल कुठल्याही पदार्थात सहज मिसळता येतं. काही लोक हे सलाडवरही वापरतात. योग्य प्रमाणात वापरल्यास हे आरोग्यासाठीही फायदेशीर ठरतं.
2. सूर्यफूल तेल
सूर्यफूल तेल हलकं आणि पचायला सोपं असतं. सध्या याचा दर ₹140 ते ₹180 प्रति लिटर आहे. हे तेल पराठा, पोळी, भाजी यात सहज वापरता येतं. यात चरबी कमी असते, त्यामुळे शरीरासाठी चांगलं असतं. यात व्हिटॅमिन ई असतं, जे त्वचेसाठी चांगलं असतं. हे तेल हृदयासाठीही उपयोगी आहे. म्हणून अनेक लोक हे दररोज वापरतात.
3. शेंगदाणा तेल
शेंगदाणा तेल थोडं महाग असतं, पण ते खूप पौष्टिक असतं. याची किंमत ₹170 ते ₹220 दरम्यान असते. यामध्ये हेल्दी फॅट्स, प्रोटीन आणि अँटीऑक्सिडंट्स असतात. या तेलाची चव थोडीशी वेगळी आणि खास असते. त्यामुळे जेवणाची चवही चांगली लागते. भाज्यांमध्ये, आमटीत, लोणच्यात हे तेल वापरलं जातं. आरोग्यासाठी आणि चव दोन्ही साठी हे तेल छान आहे.
4. मोहरी तेल
मोहरीचं तेल मसालेदार पदार्थांमध्ये वापरलं जातं. याची चव आणि वास थोडा तासलेला (तिखटसर) असतो. पारंपरिक भारतीय जेवणात हे तेल खूप वापरलं जातं. याचा दर सध्या ₹140 ते ₹190 दरम्यान आहे. हे तेल खाण्याला खास चव देतं आणि आरोग्यासाठीही चांगलं मानलं जातं.
5. पाम तेल
पाम तेल स्वस्त आणि तळणीसाठी उपयुक्त आहे. याचा दर ₹120 ते ₹130 दरम्यान आहे. समोसे, वडे, भजी, पापड तळण्यासाठी हे तेल वापरतात. हे तेल उष्णता सहन करू शकतं, म्हणून तळणीसाठी योग्य आहे. काही घरात रोजच्या जेवणासाठीही हे तेल वापरलं जातं. किंमत कमी असल्यामुळे लोक याला स्वस्त पर्याय मानतात.
6. परदेशी बाजाराचा आणि हवामानाचा परिणाम
आपल्याकडे तेल परदेशातून येणाऱ्या कच्च्या मालावर बनवलं जातं. जर त्या देशात दर वाढले, तर आपल्याकडेही तेल महाग होतं. तसेच, हवामान खराब असेल – जसं पाऊस कमी किंवा खूप जास्त – तर शेतीचं उत्पादन कमी होतं आणि तेल महाग होतं.
सरकारही काही वेळा कर वाढवतं किंवा कमी करतं. जर कर वाढला तर तेल महाग होतं. कर कमी केला तर किंमत कमी होऊ शकते.
7. स्मार्ट खरेदी कशी करावी?
तेल खरेदी करताना दरांची तुलना करा. वेगवेगळ्या दुकानांमध्ये आणि ऑनलाइन दर पाहा. नेहमी चांगल्या ब्रँडचं तेल घ्या. तेलाची पॅकिंग, उत्पादन तारीख आणि एक्सपायरी डेट नक्की पाहा. जुने तेल वापरू नका – ते आरोग्यासाठी वाईट असू शकतं. न्यूज चॅनेल किंवा बाजारातून तेलाचे दर समजत राहा.
तेल हे आपल्या जेवणातलं खूप महत्त्वाचं घटक आहे. चव, आरोग्य आणि बजेट – या सगळ्यांचा विचार करूनच तेल निवडायला हवं. तेलाचे दर बदलत असतात, त्यामुळे वेळोवेळी त्याची माहिती ठेवणं उपयोगी पडतं.